Οικολογική Ζωή
Τα σπίτια μας μπορούν να καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες ενέργειας και να παράγουν μεγάλες ποσότητες εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Αλλά δεν είναι απαραίτητο. Ενσωματώνοντας την ενεργειακή αποδοτικότητα, μπορούμε να μειώσουμε το ίχνος άνθρακα που αφήνουμε.
Ο Δανός αρχιτέκτονας Olav Langenkamp και η οικογένειά του μετακόμισαν στο καινούριο τους σπίτι πριν από λίγους μήνες – ένα στιλπνό μαύρο κουτί ανάμεσα σε πεύκα, με θέα τον ατελείωτο πράσινο ορίζοντα. Εκτός από την κομψή του εμφάνιση και τη μοναδική του τοποθεσία, το σπίτι είναι και εξαιρετικά φιλικό προς το κλίμα. Χρησιμοποιεί 80% λιγότερη ενέργεια από ένα κλασικό σπίτι αντίστοιχου μεγέθους, εξοικονομώντας δύο τόνους εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα το χρόνο.Όταν ο Langenkamp άρχισε να σχεδιάζει σπίτια το 2006, επέλεξε τεχνικές οικοδόμησης «παθητικών σπιτιών», οι οποίες μειώνουν δραματικά την κατανάλωση ενέργειας. Στις τεχνικές αυτές περιλαμβάνεται η χωροθέτηση του σπιτιού με τρόπο ώστε να συλλέγει θερμότητα από τον ήλιο, η εξαιρετικά πυκνή μόνωση, τα ιδιαίτερα αποδοτικά κουφώματα και ένα ειδικό σύστημα κυκλοφορίας αέρα που βοηθά στη διατήρηση μιας σταθερής θερμοκρασίας.
«Ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα για έναν αρχιτέκτονα είναι να σχεδιάσει το ίδιο του το σπίτι», είπε ο Langenkamp στο 12ο διεθνές συνέδριο παθητικών σπιτιών τον Απρίλιο του 2008. Ωστόσο, ήταν αποφασισμένος από την αρχή ότι το σπίτι του θα ήταν όσο το δυνατόν πιο αποδοτικό. «Έπρεπε να είναι ένα παθητικό σπίτι», είπε.
Η σκληρή του δουλειά απέδωσε, και δύο χρόνια αργότερα αποτέλεσε το πρώτο κτίριο στη Δανία που πιστοποιήθηκε ως παθητικό σπίτι – πληρώντας μια σειρά από προαιρετικά κριτήρια που απαιτούν πολύ μικρότερη χρήση ενέργειας από τα παραδοσιακά οικοδομικά πρότυπα.Παρότι η προσέγγιση των παθητικών σπιτιών είναι πιο ακριβή από την τυποποιημένη οικοδόμηση, στις χώρες όπου η ιδέα είναι πιο διαδεδομένη – όπως η Γερμανία και η Αυστρία – οι τιμές πέφτουν καθώς οι τεχνολογίες και οι οικοδομικές τεχνικές γίνονται πιο γνωστές.
Ο Langenkamp ανέφερε ότι είναι δυνατόν να χτιστούν παθητικά σπίτια στη Δανία με εύλογο κόστος, και ότι έχει σημειωθεί σημαντικό ενδιαφέρον για το όλο έργο. «Λαμβάνω τηλεφωνήματα και επιστολές από ενδιαφερόμενους πελάτες, και το δεύτερο παθητικό σπίτι στη Δανία είναι ήδη υπό κατασκευή», ανέφερε.
Μια ιδέα που κερδίζει έδαφος
Η ιδέα παρουσιάστηκε αρχικά τη δεκαετία του ’80, και η πρώτη σειρά κτιρίων ολοκληρώθηκε το 1990 στο Darmstadt της Γερμανίας. Έως το 2001, το έργο CEPHEUS (Cost Efficient Passive Houses as European Standards), με χρηματοδότηση από την ΕΕ, είχε συμβάλλει στην κατασκευή 250 κτιρίων σε πέντε χώρες, αποδεικνύοντας ότι η διαδικασία είναι εμπορικά βιώσιμη.
Το ενδιαφέρον για τα κτίρια χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης αυξάνεται τα τελευταία χρόνια, αντανακλώντας τις αυξανόμενες ανησυχίες για τις κλιματικές αλλαγές και το υψηλό ενεργειακό κόστος. Σύμφωνα με τους διοργανωτές, το Passivhaus Institut, περισσότεροι από 1.100 αρχιτέκτονες, σχεδιαστές, εργολάβοι και πολίτες έλαβαν μέρος στο φετινό ετήσιο συνέδριο στη Νυρεμβέργη της Γερμανίας, προκειμένου να ενημερωθούν για έργα όπως του Langenkamp – πριν από μία δεκαετία, ο αριθμός των συμμετεχόντων ανερχόταν σε μόλις εκατό.
Υπάρχουν πλέον πάνω από 10.000 κτίρια σε όλο τον κόσμο που έχουν πιστοποιηθεί σύμφωνα με το πρότυπο των παθητικών σπιτιών, από μικρές ανεξάρτητες κατοικίες έως κτίρια γραφείων, σχολεία και καταστήματα. Πολλά από αυτά βρίσκονται στη Γερμανία και την Αυστρία, όπου γεννήθηκε η ιδέα, αλλά το ενδιαφέρον από άλλες χώρες αναπτύσσεται γοργά.
Επιπλέον, η προσέγγιση χρησιμοποιείται και για την αναπαλαίωση υφιστάμενων κτιρίων. Έργα του παρελθόντος έχουν δείξει ότι η αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας είναι έως και δέκα φορές μεγαλύτερη από πριν την εισαγωγή της μεθόδου, βοηθώντας στη δραματική μείωση του ενεργειακού κόστους σε μεγάλα δημόσια κτίρια, όπως νοσοκομεία και σχολεία.
Η ιδέα
Οι τεχνολογίες παθητικών σπιτιών βασίζονται σε μια σειρά από αρχές, και όχι σε απαράβατους σχεδιαστικούς κανόνες. Σε αυτές περιλαμβάνονται:
- Η χρήση της φύσης. «Παθητικός ηλιακός σχεδιασμός» σημαίνει μείωση των επιφανειών του κτιρίου, με παράθυρα προσανατολισμένα προς τον Ισημερινό (νότια στην Ευρώπη) για μεγιστοποίηση του ηλιακού κέρδους.
- Μόνωση. Η ενισχυμένη μόνωση ελαχιστοποιεί τις απώλειες θερμότητας από τους τοίχους, τις οροφές και τα δάπεδα. Δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην απαλοιφή των «θερμικών γεφυρών» - μικρά κενά στα κτίρια που επιτρέπουν τη διαφυγή θερμότητας.
- Κουφώματα υψηλής τεχνολογίας. Τα παθητικά σπίτια χρησιμοποιούν τριπλά παράθυρα, με ειδική επικάλυψη και πλήρωση με αέρα όπως το αργό ή το κρυπτό. Κατά μέσο όρο, τα παράθυρα με προσανατολισμό προς το νότο σε ένα παθητικό σπίτι στην κεντρική Ευρώπη κερδίζουν περισσότερη θερμότητα από όση χάνουν, ακόμη και στα μέσα του χειμώνα.
- Καθαρός αέρας. Χρησιμοποιούνται συστήματα μηχανικού εξαερισμού και ανάκτησης θερμότητας για τη διατήρηση της ποιότητας του αέρα και την ανάκτηση αρκετής θερμότητας ώστε να μην απαιτείται κάποιο συμβατικό σύστημα θέρμανσης. Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν υπόγειες σωληνώσεις που μεταφέρουν θερμότητα από τη γη στον αέρα και αντίστροφα, προκειμένου να ζεστάνουν ή να ψύξουν την υποδοχή αέρα για το σύστημα εξαερισμού. Αυτό διασφαλίζει επίσης μια συνεχή παροχή καθαρού αέρα.
- Σφράγιση. Διασφαλίζοντας ότι κάθε αρμός της κατασκευής είναι εξαιρετικά αεροστεγής, ελαχιστοποιείται η ποσότητα ζεστού ή ψυχρού αέρα που διαπερνά τη δομή, επιτρέποντας στο μηχανικό σύστημα εξαερισμού να ανακτά τη θερμότητα πριν εκκενώσει τον αέρα στο εξωτερικό περιβάλλον.
